Β΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΜΕΤΑΒΑΤΑ ΡΗΜΑΤΑ-ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ

ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΜΕΤΑΒΑΤΑ ΡΗΜΑΤΑ-ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ

Μεταβατικά λέγονται τα ρήματα που φανερώνουν ότι η ενέργεια που κάνει το υποκείμενο πηγαίνει σ’ ένα πρόσωπο, ζώο ή πράγμα.

Παραδείγματα:

 Η μητέρα χτενίζει την Ελένη.  Η ενέργεια που κάνει το υποκείμενο (η μητέρα) πηγαίνει στην Ελένη.

 Η Ινώ χαϊδεύει το σκύλο.  Η ενέργεια που κάνει το υποκείμενο ( η Ινώ) πηγαίνει στο σκύλο.

 Η Σοφία έκοψε το λουλούδι.  Η ενέργεια που κάνει το υποκείμενο ( η Σοφία) πηγαίνει στο λουλούδι.

Αμετάβατα λέγονται τα ρήματα που η ενέργειά τους δεν πηγαίνει πουθενά, ούτε σε πρόσωπο, ούτε σε ζώο, ούτε σε πράγμα.

Αντικείμενο είναι το πρόσωπο, το ζώο ή το πράγμα στο οποίο πηγαίνει η ενέργεια που κάνει το υποκείμενο. Μπαίνει συνήθως σε αιτιατική και το βρίσκουμε αν απαντήσουμε στην ερώτηση τι; ποιον; ποια; Το αντικείμενο είναι συνήθως σε πτώση αιτιατική και είναι (συνήθως) ουσιαστικό, επίθετο, μετοχή ή αντωνυμία (στην τελευταία περίπτωση συχνά χρησιμοποιείται ο ασθενής τύπος της αντωνυμίας). Επίσης, το αντικείμενο μπορεί να είναι ονοματική φράση (φράση χωρίς ρήμα) ή ολόκληρη πρόταση (φράση με ρήμα). Σε μία πρόταση μπορεί να υπάρχουν δύο αντικείμενα.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Εντόπισε τα μεταβατικά και τα αμετάβατα ρήματα:

Το σπίτι γέμισε πουλιά.

Η πληγή αιμορραγεί ασταμάτητα.

Ο αστροναύτης πάτησε το πόδι του στη σελήνη.

Κάποιος μεγάλος ζωγράφος φιλοτέχνησε αυτό τον πίνακα.

Μου ζήτησε το εισιτήριο.

Κλείνει το μικρό τσαντάκι και ανοίγει τη μεγάλη τσάντα.

Λυπάμαι, αλλά είναι αδύνατο να βρω τη λύση.

Η δασική υπηρεσία φροντίζει το δάσος.

Θα κοιμηθώ τώρα επειδή κουράστηκα σήμερα.

Θα καθίσω για να διαβάσω ένα βιβλίο που μου αρέσει πολύ!

Αυτές τις μέρες βήχω πολύ.

Ο Γιάννης ροχαλίζει κάθε βράδυ. Τον είδα χθες.

2. Υπογράμμισε τα ρήματα των παρακάτω προτάσεων, κύκλωσε τα αντικείμενα, αν έχουν ,και γράψε αν είναι μεταβατικά ή αμετάβατα:

Ο Γιώργος έφυγε νωρίς..................... Η Ηλιάνα παίζει πιάνο.................... Έμαθα πως θα σχολάσουμε νωρίτερα................. Ο πάνθηρας τρέχει γρήγορα...................... Το μωρό τρώει κρέμα με λαχανικά..............

1. Μονόπτωτα λέγονται τα μεταβατικά ρήματα που έχουν ως συμπλήρωμα ένα μόνο αντικείμενο (μία μόνο πτώση).

Ο Γιάννης αγόρασε αυτοκίνητο.

2. Όταν το ρήμα είναι μονόπτωτο το αντικείμενο μπορεί να είναι: Σε αιτιατική/ Σε γενική

Εξωτερικό αντικείμενο (σπανιότερα) : Το αντικείμενο που είναι από την ίδια ρίζα με το ρήμα ή από διαφορετική που έχει όμως συγγενική με αυτό σημασία

- Αγόρασα ένα τετράδιο.

-Ο Γιώργος χτυπά την πόρτα.

-Σύστοιχο :Ζει ήσυχη ζωή. (ίδια ρίζα)

-Παίζεις σκληρό παιχνίδι. (ίδια ρίζα)

-Κοιμήθηκε τον ύπνο του δικαίου. ( συγγενική σημασία)

- Ο Γιώργος μοιάζει του πατέρα του.

-Σου φώναξε;

--Στη θέση της γενικής μπορεί να υπάρχει ένα εμπρόθετο αντικείμενο.

--Φώναξε σε εσένα;

-Σε εμένα φτάνει αυτό.

Σε αυτό μεταβαίνει άμεσα η ενέργεια του υποκειμένου - συνδέεται στενότερα με το ρήμα σε αυτό πηγαίνει έμμεσα η ενέργεια του υποκειμένου του ρήματος και μπορεί να αντικατασταθεί από εμπρόθετο.

3. Βρες τα αντικείμενα στις παρακάτω προτάσεις:

Η πωλήτρια σού έδωσε το φόρεμα

Μας ζήτησε να σταματήσουμε να μιλάμε

Το εισιτήριο αναγράφει τον αριθμό της θέσης μας.

Η Βασιλική διαλέγει δαμάσκηνα για να φτιάξει μαρμελάδα.